Celem powstania Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej jest uhonorowanie i nagrodzenie osób, które odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu, badaniu i rozwoju kultury i języka ukraińskiego Podlasia. Nagroda została ustanowiona w 2022 r. decyzją zarządów Podlaskiego Instytutu Naukowego oraz Związku Ukraińców Podlasia.
Podlaska Nagroda Naukowo-Literacka przyznawana jest w czterech kategoriach: Twórczość literacka, Działalność naukowa, Działalność popularnonaukowa, Twórczość publicystyczna. Nagrodę mogą otrzymać osoby fizyczne, zasłużone dla funkcjonowania, badania lub rozwoju kultury i języka ukraińskiego Podlasia w poszczególnych kategoriach.
W kategorii „Twórczość literacka” nagroda jest przyznawana dla osób pochodzących z Podlasia tworzących literaturę w języku ukraińskim (w języku literackim lub podlaską gwarą ukraińską). W kategorii „Działalność naukowa” nagroda jest przyznawana dla naukowców zasłużonych dla badań Podlasia, w szczególności kultury i języka ukraińskiego regionu lub historii czy współczesności społeczności ukraińskiej Podlasia. W kategorii „Działalność popularnonaukowa” nagroda jest przyznawana dla osób podejmujących działania na rzecz popularyzacji wiedzy o Podlasiu, a w szczególności o kulturze i języku ukraińskim Podlasia lub historii czy współczesności społeczności ukraińskiej Podlasia. W kategorii „Twórczość publicystyczna” nagroda jest przyznawana dla dziennikarzy i innych twórców prowadzących działalność publicystyczną lub reportażową w różnych formach: prasowej, radiowej lub telewizyjnej, zajmujących się problematyką dotyczącą Podlasia, w szczególności kultury i języka ukraińskiego regionu lub historii czy współczesności społeczności ukraińskiej Podlasia.
Nagroda przyznawana jest przez Kapitułę, w skład której weszły osoby zaangażowane w działalność na rzecz zachowania i rozwoju języka i kultury ukraińskiej Podlasia, wskazane przez zarządy podmiotów ustanawiających Nagrodę, czyli Podlaskiego Instytutu Naukowego oraz Związku Ukraińców Podlasia.
W 2023 r. Podlaska Nagroda Naukowo-Literacka została przyznana po raz drugi. Decyzję o przyznaniu Nagrody za 2023 r. Kapituła podjęła na swoim posiedzeniu w dniu 12 września 2023 r. Uroczyste ogłoszenie Laureatów oraz wręczenie Nagród za 2023 rok odbyło się 8 października 2023 r. w Bielsku Podlaskim.
Informacje o Nagrodzie oraz o jej laureatach zamieszczane są na stronie internetowej Podlaskiego Instytutu Naukowego: https://www.pninstytut.org/pl/popularyzacja/nagroda/laureaci-2023/
oraz na profilu Instytutu w sieci Facebook:
https://www.facebook.com/pninstytut
Ustanowienie i przyznawanie Nagrody jest jednym z trzech działań zadania publicznego „Promocja języka i kultury ukraińskiej Podlasia”, sfinansowanego ze środków Narodowego Instytutu Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030.
Laureaci Podlaskiej Nagrody Naukowo-Literackiej za rok 2023
![]() |
Eugenia Żabińska (Eugenia Gawryluk) – ukraińska podlaska poetka, autorka trzech tomików poezji. Utwory poetyckie pisze w gwarze ukraińskiej rodzinnej Orli oraz w ukraińskim języku literackim. Twórczość poetycką rozpoczęła w latach 80. XX wieku. Zadebiutowała w 1987 roku poezją w ukraińskiej gwarze podlaskiej na łamach pierwszego numeru drugoobiegowego ukraińskiego pisma podlaskiego „Osnowy” (Bielsk Podlaski). W 1988 roku została zwyciężczynią II Konkursu Młodych Twórców Kultury Ukraińskiej w Polsce. Jej utwory poetyckie publikowane były na łamach Ukraińskiego Pisma Podlasia „Nad Buhom i Narwoju” (Bielsk Podlaski), a także w periodykach ukraińskich w kraju i za granicą: „Nasze Słowo” (Warszawa, w szczególności w dodatku „Krynica”), "Swito-Wyd" (Nowy Jork – Kijów), „Zerna” (Zwickau-Lwów-Paryż). Ukazały się trzy tomiki jej poezji: „Mamo, kim my je?” (Bielsk Podlaski 1989), „Koły prychodyt’ tysza” (Bielsk Podlaski 1995) i „Nazustricz mrijam. Poeziji” (Kijów 2019, w serii „Switowa duchiwnycia ukrajinstwa”, cz. 15). Jest także autorką utworów publicystycznych poświęconych problematyce tożsamości, w szczególności roli języka ojczystego w edukacji młodego pokolenia. Członkini Narodowego Związku Pisarzy Ukrainy od 2002 roku.
Dorastała w podlaskim miasteczku Orla. Uczyła się w II Liceum Ogólnokształcącym im. B. Taraszkiewicza z białoruskim językiem nauczania w Bielsku Podlaskim. Absolwentka Wydziału Biologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Ukończyła również podyplomowe studia matematyczne na Uniwersytecie w Białymstoku. Mieszka w Bielsku Podlaskim. Już trzecią dekadę pracuje jako nauczycielka biologii i matematyki, początkowo w Szkole Podstawowej w Sakach, a obecnie uczy w Szkole Podstawowej w Kleszczelach.
Eugenia Żabińska (pierwsze utwory publikowała jako Żenia Żabińska) stała się jedną z najwybitniejszych przedstawicielek nowej generacji pisarzy podlaskich, którzy zwrócili się do języka ojczystego w burzliwych latach 80. XX wieku. Jej poezja była odzwierciedleniem poszukiwań własnej tożsamości tego pokolenia ukraińskojęzycznych prawosławnych mieszkańców Podlasia, które wchodziło w dojrzałe życie w latach 80. XX wieku i odkrywało, że ich język i kultura są częścią ukraińskiej przestrzeni etniczno-kulturowej. Inną sferą poezji E. Żabińskiej stały się osobiste, często intymne przeżycia i refleksje nad światem. Wiersze poetki zachwycają subtelnością, delikatnością i liryzmem.
![]() |
Bazyli Nazaruk – ukraiński literaturoznawca, tłumacz, wykładowca akademicki, ukrainista, pochodzący z Południowego Podlasia. Autor wielu publikacji poświęconych twórczości ukraińskich pisarzy Pantełejmona Kulisza, Wołodymyra Samijłenki, Mykoły Bażana, Bohdana Ihora Antonycza, Ostapa Łapskiego, Jakowa Hudemczuka, Tadeja Karabowicza, sztuce Jerzego Nowosielskiego, Bazylego Albiczuka. Tłumaczył na język polski utwory Tarasa Szewczenki, Iwana Dracza, Bohdana Ihora Antonycza, Stepana Kryżaniwskiego, Ostapa Łapskiego. W dorobku naukowym ma także monografię Twórczość poetycka Bohdana Ihora Antonycza (Warszawa 2007) oraz książkę Futuryzm na Ukrainie. Manifesty i teksty literackie (Warszawa 1995). Współautor cenionego Małego słownika ukraińsko-polskiego, polsko-ukraińskiego (Warszawa 1998). Autor artykułów o ukraińskich pisarzach w Polsce, w tym z Podlasia. Wniósł znaczący wkład w odkrycie, badanie i popularyzację twórczości południowopodlaskiego malarza Bazylego Albiczuka. Współpracował z periodykami ukraińskimi w Polsce, w szczególności z tygodnikiem „Nasze Słowo”.
Urodził się w 1946 r. w ukraińskiej rodzinie we wsi Olszanki (koło Kodnia) na Południowym Podlasiu. W 1947 r. tak jak cała jego rodzina został w ramach akcji „Wisła” deportowany na Mazury. Ukończył ukraińskie Liceum Pedagogiczne nr 2 w Bartoszycach (1964). Absolwent filologii ukraińskiej na Uniwersytecie Warszawskim (1970). Obronił rozprawę doktorską pt. „Twórczość poetycka Iwana Dracza” (1976) oraz uzyskał stopień doktora habilitowanego na podstawie monografii o twórczości B. I. Antonycza (2009). Długoletni pracownik, a następnie kierownik Katedry Ukrainistyki (do 1990 r. Katedry Filologii Ukraińskiej) Uniwersytetu Warszawskiego. Profesor wizytujący na Ukraińskim Wolnym Uniwersytecie w Monachium (Niemcy). Przez ponad 40 lat pracował jako tłumacz, w tym w centralnych instytucjach państwowych Polski, również podczas wizyt państwowych, będąc świadkiem kształtowania się międzypaństwowych stosunków polsko-ukraińskich. Ekspert z zakresu programów oświatowych, podręczników szkolnych oraz egzaminów maturalnych z języka ukraińskiego. Egzaminator przy egzaminach państwowych z języka ukraińskiego. Profesor nadzwyczajny i rektor Wyższej Szkoły Menedżerskiej w Legnicy. Współzałożyciel i kierownik Redakcji Ukraińskiej Polskiego Radia. Inicjator i konsultant naukowy filmu dokumentalnego o polsko-ukraińskim sojuszu polityczno-wojskowym 1920 r. „Trudne Braterstwo”. Zastępca Redaktora Naczelnego rocznika „Warszawskie Zeszyty Ukrainoznawcze”. Członek Rady Naukowej Podlaskiego Instytutu Naukowego.
Bazyli Nazaruk jest jednym z najbardziej znanych i cenionych ukraińskich uczonych w Polsce w dziedzinie literaturoznawstwa. Wybitny przedstawiciel pokolenia Ukraińców Południowego Podlasia, doświadczonego przymusową deportacją podczas akcji „Wisła”, który wbrew okolicznościom zewnętrznym zdołał zachować własną tożsamość ukraińską, a następnie działać na rzecz ukraińskiej nauki i kultury w Polsce. Podkreślić należy jego wkład w badanie i popularyzację dorobku pisarzy ukraińskich mieszkających w Polsce, a także twórczości Bazylego Albiczuka. Jako wykładowca akademicki nie tylko przybliżył literaturę ukraińską Polakom, ale także kształtował wiele pokoleń studentów ukraińskich z Polski.
![]() |
Mirosław Stepaniuk – regionalista, przyrodnik i krajoznawca. Od dziesięcioleci podejmuje aktywne działania służące badaniu i popularyzacji dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Podlasia. W kręgu jego zainteresowań znajdują się różne wymiary życia Podlasia, w szczególności zachowywanie kultury i tradycji oraz lokalnych gwar ukraińskich. Dziedzictwo kulturowo-językowe regionu postrzega jako głęboko osadzone w realiach środowiska naturalnego i walorów przyrodniczych Podlasia oraz w jego historii i współczesności. Był jednym z członków-założycieli największej organizacji ukraińskiej regionu – Związku Ukraińców Podlasia, pełnił funkcje wiceprzewodniczącego i przewodniczącego ZUP, a także przewodniczącego Oddziału Białostockiego ZUP. Współzałożyciel i przewodniczący kilku organizacji pozarządowych, w tym odgrywającego wielką rolę w zachowaniu i promowaniu tradycji regionu Stowarzyszenia Dziedzictwo Podlasia oraz Lokalnej Grupy Działania „Puszcza Białowieska”. Pomysłodawca i koordynator kilkudziesięciu projektów, zarówno regionalnych, jak i międzynarodowych, służących zachowaniu ukraińskich tradycji Podlasia, podlaskich gwar ukraińskich, mających na celu ochronę walorów krajoznawczych i dziedzictwa kulturowo-przyrodniczego, rozwój i promocję turystyki. Autor licznych prac naukowych i popularnonaukowych o tematyce przyrodniczej i kulturowej. Redaktor, współredaktor i współautor kilku książek, m. in. Dziedzictwo kulturowe Regionu Puszczy Białowieskiej (2003), Natura 2000 Dolina Górnej Narwi (2004), Tratwą przez puszczę, czyli krótka historia osadnictwa i eksploatacji Puszczy Białowieskiej (2006), Słownik nazw miejscowych regionu Puszczy Białowieskiej (2007), Kraina Otwartych Okiennic – przewodnik turystyczny (2007), Zdobnictwo drewnianych budynków mieszkalnych (2007), Gwary Północnego Podlasia (2008), W krainie tura i żubra – historia, kultura, zabytki ziemi bielsko-hajnowskiej (2013). Prowadził badania naukowe dotyczące w szczególności struktury i dynamiki krajobrazów na różnych poziomach organizacji oraz podstaw metodycznych inwentaryzacji i waloryzacji środowiska przyrodniczego na potrzeby ochrony przyrody i rozwoju gospodarczego.
Pochodzi z podlaskiej wsi Szostakowo koło Hajnówki. Absolwent Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w zakresie kształtowania i ochrony środowiska. Wieloletni pracownik naukowy Politechniki Białostockiej. W latach 2012-2015 dyrektor Białowieskiego Parku Narodowego. Obecnie pracuje jako specjalista ds. ochrony krajobrazu, wartości kulturowych i historycznych w Podlaskim Biurze Planowania Przestrzennego w Białymstoku. Od kilku lat wraz z żoną prowadzi kemping Narva w sercu Krainy Otwartych Okiennic, w Dolinie Górnej Narwi, na skraju wsi Puchły. Ma dwie córki. W niezwykły sposób łączy swoje pasje życiowe z pracą zawodową.
Mirosław Stepaniuk jest jedną z najbardziej znaczących postaci środowiska ukraińskiego Podlasia. W sposób znaczący przyczynił się, zarówno w pracy zawodowej, jak i działalności społecznej, do poznania, zachowania i popularyzacji ukraińskiego dziedzictwa kulturowego Podlasia oraz walorów przyrodniczych i krajobrazowych regionu.
![]() |
Jerzy Misiejuk – dziennikarz, redaktor oraz producent telewizyjny i radiowy, od ponad trzydziestu lat przygotowujący ukraińskie audycje radiowe i telewizyjne na Podlasiu. Autor pierwszych audycji radiowych w języku ukraińskim w Polskim Radiu Białystok, gdzie w latach 1991-2004 pracował jako dziennikarz i redaktor audycji „Ukraińska Dumka”, która prezentuje funkcjonowanie kultury, języka i tradycji ukraińskich Podlasia oraz jego historię i współczesność. Od 1995 r. dziennikarz telewizyjny. W 1995 r. odbył staż w Toronto w Kanadzie w firmie producenckiej „Kontakt” produkującej programy telewizyjne w języku ukraińskim. Od 1999 r. autor audycji telewizyjnej w języku ukraińskim, która początkowo była cotygodniową 10-minutową częścią bloku „Sami o sobie”, a od 2003 r. emitowana jest jako audycja „Przegląd Ukraiński” w TVP Białystok. Od 2001 r. zewnętrzny producent audycji i właściciel firmy producenckiej Jerzy Misiejuk Produkcja Programów. Nadał „Przeglądowi Ukraińskiemu” rolę ważnej i mającej duże oddziaływanie audycji informacyjnej, prezentującej życie kulturalne i społeczne społeczności ukraińskiej Podlasia, w której szczególne miejsce zajmuje prezentacja folkloru i tradycji ludowej, nauczania języka ukraińskiego, felietony na tematy historyczne i społeczno-kulturalne, rozmowy z ciekawymi ludźmi. W 2002 r. w Użhorodzie na Zakarpaciu w Ukrainie na IV Międzynarodowym Festiwalu Programów Radiowych i Telewizyjnych Mniejszości Narodowych „Mój kraj ojczysty” ukraińska część magazynu „Sami o sobie” otrzymała wyróżnienie, a Jerzy Misiejuk został nagrodzony dyplomem honorowym Międzynarodowej Konferencji Organizacji Dziennikarskich za wybitne zasługi w rozwoju stosunków międzynarodowych między organizacjami dziennikarskimi i podkreślanie roli środków masowego przekazu.
Pochodzi z podlaskiego Widowa koło Bielska Podlaskiego. Absolwent III Liceum Ogólnokształcącego w Białymstoku, następnie studiował Prawo oraz Organizację i Zarządzanie na Uniwersytecie Warszawskim. W latach 80. XX w. jeden z inspiratorów i liderów ruchu ukraińskiego na Północnym Podlasiu, organizator licznych ukraińskich wydarzeń turystycznych i kulturalnych. Od 1983 r. współzałożyciel, współwłaściciel i budowniczy skansenu w Białowieży – zespołu budownictwa drewnianego ludności ruskiej Podlasia. Współzałożyciel i współwłaściciel powstałego w 1987 r. skansenu w Koźlikach nad Narwią, będącego nie tylko unikalnym miejscem zachowania tradycyjnej architektury drewnianej regionu, ale także ważnym ośrodkiem życia kulturalnego i społecznego społeczności ukraińskiej Podlasia. Od 1997 r. nieprzerwanie przewodniczy Towarzystwu Przyjaciół Skansenu w Koźlikach. Współzałożyciel i członek władz ukraińskich struktur organizacyjnych w regionie: kół Ukraińskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego, Związku Ukraińców w Polsce, Związku Ukraińców Podlasia. Hobby: podróże, opera, żeglarstwo, nordic walking.
Jerzy Misiejuk jest pionierem i znaczącą postacią ukraińskiego dziennikarstwa radiowego i telewizyjnego na Podlasiu, z długim i różnorodnym doświadczeniem pracy w mediach elektronicznych. Przygotowywana przez niego w ciągu ostatniego ćwierćwiecza audycja telewizyjna dla społeczności ukraińskiej Podlasia „Przegląd Ukraiński” cieszy się dużym uznaniem widzów i odgrywa znaczącą rolę w ukraińskiej przestrzeni medialnej na Podlasiu.
Informacje kontaktowe:
Podlaski Instytut Naukowy
ul. Kryniczna 14
skr. poczt. 26
17-100 Bielsk Podlaski
mail: Ten adres pocztowy jest chroniony przed spamowaniem. Aby go zobaczyć, konieczne jest włączenie w przeglądarce obsługi JavaScript.
tel. (+48) 664187538
strona internetowa: www.pninstytut.org
Facebook: https://www.facebook.com/pninstytut