Prebiotyki to substancje pochodzenia roślinnego, które wykazują korzystny wpływ na mikroflorę jelitową. Pojęcie prebiotyków, często jest mylone z probiotykami. Probiotyki z kolei to przebadane klinicznie szczepy bakterii, które zapewniają prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego i odpowiadają za odporność organizmu.
Prebiotyki – co to takiego?
Prebiotyki to składniki żywności, zaliczane do nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego. Ich źródłem są produkty pochodzenia roślinnego. Wykazują one wpływ na wzrost i aktywność pożytecznych bakterii zasiedlających jelita, szczególnie jelito grube. Do substancji prebiotycznych zalicza się skrobię oporną, należące do polisacharydów pektyny, czy guma guar. Szczególne znaczenie dla funkcjonowania jelit wykazuje inulina, pozyskiwana z takich roślin jak topinambur, cykoria, cebula i czosnek. Korzystny wpływ na mikrobiom jelitowy będzie miało włączenie do diety też zielonych warzyw, szparagów, bananów, ziemniaków oraz kiszonek i zakwasów. Warto skorzystać z oferty cateringu dietetycznego, który zapewnia zbilansowane posiłki bogate w świeże warzywa. Właściwa porcja błonnika pokarmowego będzie regulować pracę przewodu pokarmowego, wspierać perystaltykę jelit i rytm wypróżnień.
Prebiotyki w przeciwieństwie do probiotyków w swoim składzie nie posiadają mikroorganizmów, jednak wpływają na aktywność flory jelitowej. Są odporne na enzymy trawienne, nie ulegają trawieniu i w niezmienionej formie docierają do okrężnicy (końcowy odcinek jelita grubego). Prebiotyki korzystnie wpływają na zdrowie, będąc pożywką dla bakterii probiotycznych. Preparaty zawierające probiotyki i prebiotyki określane są mianem symbiotyków.
Rola prebiotyków:
• pobudzają aktywność mikrobioty jelitowej;
• obniżają pH;
• działają hamująco na szkodliwe drobnoustroje;
• wpływają na obniżenie cholesterolu LDL;
• stymulują układ immunologiczny;
• przyczyniają się do zmniejszenia reakcji nowotworzenia;
• są pomocne w dietoterapii przy nietolerancji laktozy;
• wspierają leczenie próchnicy;
• wpływają na zwiększoną przyswajalność wapnia;
• poprawiają metabolizm lipidów.
Prebiotyki – jakie mają właściwości
Prebiotyki w największej ilości występują w produktach roślinnych, takich jak: czosnek, cebula, karczochy i cykoria. Prebiotyki z udziałem bakterii zasiedlających jelita ulegają fermentacji, w wyniku której otrzymywane są krótkołańcuchowe kwasy karboksylowe, tj.:
• kwas masłowy;
• kwas propionowy;
• kwas octowy;
• niskocząsteczkowe produkty przemiany materii.
Prebiotyki nie są trawione w przewodzie pokarmowym, niezmienione docierają do jelita grubego. Przyczyniają się do obniżenia pH treści pokarmowej oraz stymulują wzrost korzystnej flory bakteryjnej (głównie Bifidobacterium) w świetle jelita.
Popularnym związkiem z nich pozyskiwanym jest inulina. Prebiotyk ten jest dwucukrem z grupy fruktanów (w składzie są cząsteczki fruktoza i glukoza). Znajduje wykorzystanie w diecie osób chorych na cukrzycę typu 2, ponieważ nie podnosi poziomu glukozy w surowicy krwi. Jej wodny roztwór tworzy konsystencję żelu i wykorzystany jest jako substancja zagęszczająca. Często występuje jako substytut tłuszczu, dlatego dobrze sprawdzi się w diecie osób z nadwagą i otyłością. Inulina jest dodawana do takich jak fermentowane napoje mleczne, ciastka, krakersy, czy serki topione. Ponieważ prebiotyki w przeciwieństwie do probiotyków, nie są wrażliwe na wysokie temperatury, nie ma większego problemu z poddawaniem ich obróbce termicznej. Inulina pełni rolę wypełniacza w tabletkach, podwyższa wchłanialność wapnia i magnezu dlatego jest stosowana w suplementach i preparatach magnezowych i wapniowych.
Udowodniono również skutki uboczne nadmiernego stosowania inuliny. Do najczęściej występujących dolegliwości zalicza się m.in. zwiększoną produkcję gazów, dwutlenku węgla oraz metanu.
W przemyśle spożywczym stosowane są sztuczne prebiotyki, wśród których największą użyteczność w przetwórstwie posiada laktuloza.