W sobotę (12 września) w Olszewie i w niedzielę (13 września) w Domanowie odbyły się uroczystości rocznicowe, upamiętniające bohaterów bitew kampanii wrześniowej w 1939 roku. Obydwie te miejscowości leżą na terenie gminy Brańsk, którą w organizacji obchodów w Olszewie wsparła także gmina Wyszki.
Olszewo
W nocy z 13 na 14 września 1939 roku starły się ze sobą 3. Pułk Szwoleżerów z Suwalskiej Brygady Kawalerii i niemiecki oddział zmotoryzowany z 3. Dywizji Pancernej. Kawalerzyści przez Olszewo wycofywali się w kierunku Puszczy Białowieskiej. We wsi natknęli się na stacjonujących tu Niemców. Zaatakowali ich, wykorzystując efekt zaskoczenia. Początkowo zdobyli przewagę w boju, ale znacznie lepiej wyposażeni i uzbrojeni hitlerowcy zdołali odeprzeć ich atak. Nocna bitwa zakończyła się bardzo krwawo. Niemcy dobili rannych żołnierzy polskich, rozstrzelali też jeńców. Nie oszczędzili nawet ludności cywilnej. Wydarzenia te upamiętnia ustawiony niedaleko wsi pomnik.
To właśnie przy pomniku, sobotniego wieczora proboszcz pobliskiej parafii w Topczewie ks. Zbigniew Bolewski odprawił uroczystą mszę świętą polową, w której wzięli udział m.in. przedstawiciele wojska, władz samorządowych i placówek oświatowych. Następnie odbył się apel poległych, a poszczególne delegacje złożyły kwiaty przy tablicy, na której widnieją imiona i nazwiska poległych w bitwie pod Olszewem, ufundowanej przez mieszkańców miasta i gminy Brańsk w 40. rocznicę tego wydarzenia - w 1979 roku.
W nierównym boju swoje życie za Ojczyznę oddali nie tylko żołnierze - ofiarami brutalności niemieckiego agresora padli także mieszkańcy Olszewa i pobliskich miejscowości: Gabrysina, Pietkowa i Marynek. Naziści w odwecie spalili wieś i zamordowali 23 cywili. Dobili pięciu rannych polskich żołnierzy i zamordowali 25 jeńców.
Głównym delegatem 1 batalionu zmechanizowanego Szwoleżerów Mazowieckich był zastępca dowódcy mjr Piotr Półbratek. Oprócz niego kwiaty złożyła m.in. Alfreda Trzeszczkowska - wieloletnia dyrektor SP w Mierzwinie, która dba o podtrzymanie pamięci o tragicznych wydarzeniach w Olszewie.
Domanowo
Całodniowa bitwa pod Domanowem była jednym z najważniejszych bojów 9. Pułku Strzelców Konnych im. gen. Kazimierza Pułaskiego. Rozpoczęła się 13 września 1939 r. około godz. 9.00 a zakończyła po godz. 15.00. Zginęło w niej około 140 żołnierzy i oficerów, w tym por. Izydor Kołakowski, dowódca szwadronu. To właśnie jego imię nosi dziś Szkoła Podstawowa w Domanowie.
W niedzielę przed budynkiem rozpoczęto uroczystości rocznicowe i przemarsz uczestników wydarzenia do kościoła parafialnego, w którym miejscowy proboszcz ks. Krzysztof Napiórkowski odprawił mszę świętą w intencji 9. Pułku Strzelców Konnych. Następnie zgromadzeni udali się na pobliski cmentarz, gdzie odczytano apel pamięci. Zakończenie obchodów odbyło się również w miejscu, którego patron szczególnie przypomina o potyczce z września 1939 roku.
(kp)