Kościół parafii rzymskokatolickiej w Brańsku nosi wezwanie Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Wspomnienie tego wydarzenia jest obchodzone 15 sierpnia, gdy parafianie brańscy i goście gromadzą się, by obchodzić odpust - święto patronalne. Oto najważniejsze informacje na temat obrazu Assunta pędzla Tycjana - słynnego włoskiego malarza renesansowego. Kopia tego dzieła wykonana przez Roberta Stpiczyńskiego od 20 lat znajduje się brańskiej świątyni.
Oryginalny obraz został namalowany na desce o wymiarach 690 x 360 cm przy użyciu farb olejnych. Powstawał w latach 1516-1518 na zlecenie mnichów z zakonu franciszkanów zamieszkujących kompleks klasztorny Santa Maria Gloriosa dei Frari w Wenecji. To właśnie tam, w ołtarzu głównym bazyliki mniejszej (tytuł nadany w 1926 roku przez papieża Piusa XI), od ponad 500 lat cieszy swoim pięknem oczy wszystkich pielgrzymów nawiedzających to miejsce oraz zachęca - dzięki zawartemu w sobie przesłaniu duchowemu - do gorliwej modlitwy wszystkich czcicieli Matki Bożej.
Klasztor nie był jedynym miejscem przechowywania dzieła, ponieważ aż na ponad 100 lat (1818-1919) przeniesiono je do siedziby Weneckiej Akademii Sztuk Pięknych. Według wielu znawców sztuki jest to najsłynniejsze Wniebowzięcie w sztuce renesansu, jeśli nie w całej historii sztuki zachodniej. Antonio Canova (1757-1822) - rzeźbiarz, malarz i architekt włoski, jeden z czołowych przedstawicieli klasycyzmu w rzeźbie, wypowiedział się niegdyś jeszcze odważniej, ponieważ określił „Assuntę” mianem najpiękniejszego obrazu na świecie.
Oryginalny obraz Assunta autorstwa Tycjana - kościół Santa Maria Gloriosa dei Frari w Wenecji (By Titian, CC BY-SA 4.0, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=49781228)
Tycjan Vecelli - genialny autor Assunty
Twórca Assunty był związany przez całe swoje życie z Wenecją, choć zdarzało mu się ją opuszczać, by wykonywać zlecenia wielkich ówczesnego świata - m.in. koronowanych głów, papieża, wpływowych rodzin. Ową popularność i uznanie Tycjan Vecelli (1488 lub 1490 - 1576) zdobył rychło po namalowaniu Assunty - stworzonej jeszcze przed ukończeniem przez malarza 30. roku życia, a zarazem na koniec pierwszego z czterech etapów jego twórczości. Znamienne jest, że po śmierci artysty, jego ciało spoczęło obok największego dzieła, czyli właśnie we wspomnianym już kościele klasztornym nazywanym przez Włochów po prostu Frari.
Tycjan był pierwszym artystą renesansowym, który dzięki wielkości swojej sztuki osiągnął sławę międzynarodową - mówi się, że w tamtym okresie był dla malarstwa tym, kim Michał Anioł dla rzeźbiarstwa. Mistrzostwo w posługiwaniu się kolorem posunęło się u niego do tego stopnia, że określeniem „tycjanowski" nazywa się dzisiaj często używany w jego obrazach, w tym w opisywanym tutaj Wniebowzięciu Najświętszej Maryi Panny, kolor rudopomarańczowy. Trudno znaleźć drugiego takiego artystę, który wywarłby równie silny wpływ na następne pokolenia jak Tycjan. Wśród jego naśladowców (w różnym stopniu) znajdziemy takie wielkie nazwiska jak m.in. Rubens, Van Dyck, Rembrandt, czy Manet.
Tycjan (1488 lub 1490 - 1576) - (By Titian - Museo Nacional del Prado online, Public Domain, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=18037723)
Opis obrazu
Tycjan podzielił wspaniałe dzieło sztuki na trzy części. Najniższa z nich przedstawia płaszczyznę ziemską, na której apostołowie są naocznymi świadkami wydarzenia. W środkowej części, Dziewica Maryja szybuje w górę - otoczona przez rój anielskich cherubinów - ku górnej części przedstawiającej niebo, gdzie czeka na nią Bóg. Ku Bogu unosi się archanioł Michał, niosąc koronę, którą ma być ukoronowana Maryja. Madonna jest unoszona w wirze draperii (dekoracyjnej fałdy na tkaninie), stojąc na masywnie wyglądających chmurach. Powyżej Maryi strefa niebiańska (królestwa niebieskiego) przepełniona jest złotym światłem, podczas gdy pod jej stopami są umiejscowieni w cienistej ziemi apostołowie (widoczni są na pewno św. Piotr, św. Tomasz i św. Andrzej). Uczniowie Jezusa są oszołomieni cudem dzieje się na nich oczach, ale okazują również smutek z powodu doczesnej utraty matki Chrystusa, swego zbawiciela.Błagają ją, by została, ale jej wzrok jest już skierowany w stronę nieba.
Renesansowy malarz zerwał z dotychczasowym trendem w sztuce, który sugerował, by święte postaci przedstawiano statycznie, wręcz posągowo - u włoskiego artysty tryskają one energią i życiem, przekazując w ten sposób ogromny ładunek emocjonalny. Co ciekawe, mnisi zamawiający to dzieło, z racji przyzwyczajenia do dotychczasowego stylu, początkowo nie okazywali entuzjazmu i zadowolenia z wykonanej przez Tycjana pracy. Problem miała stanowić nawet twarz Maryi, która według zakonników powinna posiadać oznaki starości i przeżytego cierpienia po stracie Syna. Vecelli odwrócił dotychczasowy zwyczaj, malując Maryję piękną i w sile wieku.
Wspaniałe, wyraziste kolory i kolosalna wielkość sprawiają, że Assuntę da się dostrzec z drugiego końca kościoła czy to we włoskim Frari - gdzie od ponad pięciu wieków znajduje się oryginał - czy też w podlaskim Brańsku, gdzie od zaledwie dwóch dekad można oglądać kopię.
By Tycjan - The Yorck Project (2002) 10.000 Meisterwerke der Malerei (DVD-ROM), distributed by DIRECTMEDIA Publishing GmbH. ISBN: 3936122202., Domena publiczna, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=159518
Brańska kopia autorstwa Roberta Stpiczyńskiego
Na przełomie XX i XXI wieku, gdy proboszczem i dziekanem brańskim był zmarły przed rokiem ks. prał. Roman Wodyński, kościół parafialny przechodził generalny remont. Jedną z najważniejszych zmian, jakich wówczas dokonano było zastąpienie dotychczasowego obrazu przedstawiającego wniebowzięcie Matki Bożej (znajdującego się w centralnym punkcie kościoła) na bardziej znaną wizję artystyczną tego wydarzenia, jaką jest Assunta Tycjana.
Wykonanie kopii słynnego dzieła powierzono Robertowi Stpiczyńskiemu-Rigamonti. Urodzony w 1951 roku artysta zajmuje się przede wszystkim konserwacją i renowacją dzieł sztuki, ale na swoim koncie ma również kilkaset kopii obrazów. Z racji na płynącą w żyłach włoską krew (od strony matki), Stpiczyński zainteresował się sztuką Włoch, zwłaszcza renesansową. W tym właśnie kraju mieszka na stałe od 1989 roku, co nie przeszkadza mu często odwiedzać Polski. Dlatego też był on w stanie wykonać zlecenie dotyczące odtworzenia najsłynniejszego dzieła Tycjana, co też uczynił w roku 2000. Artysta zresztą co najmniej kilka razy pracował na Podlasiu, m.in. ozdabiając XVII-wieczny pałac gościnny Izabeli Branickiej, czy też na zlecenie kurii w Drohiczynie wykonując kopię obrazu Matki Boskiej Ostrożańskiej, która została w 1987 roku podarowana papieżowi Janowi Pawłowi II. Wówczas w brańskim kościele Stpiczyński wykonał również dekorację malarską iluzjonistycznego kasetonowego plafonu w nawie głównej (jest to kopia stropu świątyni Santo Spirito we Florencji).
Aby zobaczyć zdjęcia przedstawiające powstawanie brańskiej kopii Assunty Tycjana, należy odwiedzić oficjalną stronę artysty.
Msza Święta w brańskim kościele celebrowana przez ówczesnego ordynariusza drohiczyńskiego - Tadeusza Pikusa (foto: drohiczynska.pl)
opr. (kp)