Dzieje klasztoru Karmelitów Trzewiczkowych w Bielsku są raczej znane. Przypominamy tylko te najważniejsze wydarzenia.
Około 1632 roku karmelita ojciec Elizeusz Niewiński zakupił tutaj dom drewniany na potrzeby zakonne. Kilka lat później (w 1638 roku) starosta bielski Adam Kazanowski ufundował konwent karmelicki, a w 1641 r. wystawił kościół znany nam jako kościół Matki Bożej z Góry Karmel.
Był to wówczas budynek raczej drewniany, być może z jakimiś elementami kamiennymi czy z cegły, i jak to budynki drewniane w drewnianym mieście często padał ofiarą pożarów. Jeden z nich był pożar z 1784 roku, który całkowicie strawił zabudowania klasztorne. Po pożarze przystąpiono do odbudowy.
Wzniesiono w zasadzie nowy, murowany budynek. Odbudowa klasztoru finansowana była m.in. przez Izabelę Branicką i Aleksandra Bogusza, regenta ziemi bielskiej. Prace ukończono w 1794 roku. Ostatnim jej etapem była nadbudowa kościelnych wież. Prawdopodobnie też nowe budynki wchłonęły część murowanych elementów XVII-wiecznego założenia.
Na początku wieku XIX w narożniku ogrodzenia cmentarza przykościelnego wzniesiono niewielką kapliczkę.
W 1802 r. rząd pruski skasował konwent Karmelitów, a zakonników przesiedlił do Wąsosza. Jako jeden z niewielu murowanych budynków w Bielsku znakomicie nadawał się do jednego celu. Mógł pełnić rolę miejscowego więzienia, miał grube mury i liczne małe sale.
Niewiele się zmieniło podczas zaboru rosyjskiego.
Przylegający do klasztoru kościół przez pewien czas służył jako siedziba parafii unickiej, której obiekt był remontowany. Natomiast klasztor w dalszym ciągu pełnił rolę więzienia, które zapełniło się m.in. powstańcami styczniowymi czy też osobami podejrzewanymi o współpracę z powstaniem przeciwko carskiej Rosji. Prawdopodobnie wtedy też w narożnikach zachodniego dziedzińca wystawiono dwie baszty.
W ramach represji popowstaniowych budynek kościoła MB z Góry Karmel został zamieniony w 1866 roku na cerkiew prawosławną. Nastąpiły zmiany w ogólnym wyglądzie kościoła (cerkwi) i budynków poklasztornych, co skutkowało m.in. przebudową wież i wymianą barokowych hełmów na sferyczne kopuły, a także nadbudową dodatkowej wieży-kopuły nad prezbiterium i likwidacją barokowego wyposażenia. Zmieniono wówczas także wygląd kapliczki, nadając jej cechy tzw. stylu rusko-bizantyjskiego.
Kościół jako cerkiew funkcjonował do 1915 roku, tzn. do momentu wkroczenia do Bielska Niemców. W 1920 r. kościół rewindykowano katolikom, usunięto efekty XIX-wiecznej przebudowy i nadano mu rangę świątyni rektoralnej. W 1964 r. utworzono przy kościele filię parafii Narodzenia NMP, a w 1976 r. samodzielną parafię Matki Bożej z Góry Karmel. W latach 50. XX w. na wieżach osadzono nowe hełmy, stylizowane na barokowe.
W samym klasztorze do 1929 r. mieścił się areszt, a następnie m.in. szkoła zawodowa. W latach 1945-1957 zajmował go Urząd Bezpieczeństwa, przy którym funkcjonowało owiane złą sławą i słynące z okrucieństwa więzienie. Później w budynkach poklasztornych mieściły się m.in. urząd pocztowy i dom kultury. W latach 1972-2001 w dawnym klasztorze funkcjonowała Szkoła Muzyczna I Stopnia. W 1992 r. budynek został zwrócony parafii.
Obecnie mieszczą się tutaj warsztaty terapii zajęciowej Caritas Diecezji Drohiczyńskiej oraz przedszkole katolickie
Współczesne zdjecie klasztoru pokarmelickiego (Bielsk.eu)
Zdjęcie klasztoru pokarmelickiego z 1937 roku (Archiwum Sióstr Sercanek w Nowym Mieście nad Pilicą)
Opr. (ms)