Po spaleniu się bielskiego zamku królewskiego w 1564 roku, ale nie tego na Łysej Górze (grodzisko na Łysej Górze istniało prawdopodobnie od XII do maksimum XIV wieku) a na Hołowiesku, w nie ustalonej lokalizacji powstał dwór (zamek) będący siedzibą starosty bielskiego. Wiadomo o nim niewiele, tyle tylko, że przy dworze powstał ogród w stylu włoskim, który w 1564 rozplanował niejaki Piotr Chwalczewski.
Pierwsze pewniejsze informacje na jego temat pojawiają się dopiero w 1715 roku. Lustracja z 1715 roku opisywała dwór w sposób następujący: Zamek Hołowieski także i ogród parkanem obwiedziony. Prowadziła do niego brama z drzwiami na zawiasach, z dwiema furtami z żelaznymi antabami. Pałac miał trzydzieści pięć okien i był kryty dachem gontowym. Pod pałacem były duże murowane piwnice. Obok ogród włoski otoczony parkanem. Naprzeciwko pałacu był stary budynek urzędniczy, spichlerz z piwnicą, zrujnowana wieża, stajnia, stodoła, browar, obora, spiżarnia, chlewik. Wiadomo też, że w latach 30. XVIII wieku duże szkody w majątku wyrządziła konfederacja wspierająca króla Stanisława Leszczyńskiego w czasie wojny o sukcesję polską (1733-35).
Nieco później, w latach 1743-1746 w rejonie skrzyżowania ulic Traugutta, Hołowieskiej i Białowieskiej wybudowano nowy dwór dla hetmana Jana Klemensa Branickiego, znany z widoku zachowanego w tzw. Tekach Glinki. Gdy dworem w Hołowiesku władał hetman Jan Klemens Branicki, prace na jego polecenie prowadził tu jego nadworny architekt pochodzenia saskiego Jan Henryk Klemm. W 1759 roku zbudowano nowy parkan. Przed 1760 rokiem wybudowano oficynę i budynki gospodarcze (prace prowadził majster murarski Malinowski).
W latach 1773, 1776 i 1778 w Hołowiesku lato spędzała siostra króla Stanisława Izabela Branicka z Poniatowskich. W 1775 roku wzmiankowano o pracach budowlanych i wznoszeniu budynków "kurlandzkim sposobem". W 1777 roku prowadzono bliżej nieokreślone prace murarskie i stolarskie. W 1779 roku zbudowano nową stajnię. W 1780 roku wzmiankowano nawet zwierzyniec. W 1787 roku przebudowano oficynę pałacową. Dwór otaczał ogród barokowy z kanałami i sadzawkami. Po trzecim rozbiorze Rzeczypospolitej (1795) dwór przestał być siedzibą starosty królewskiego i przejęła go pruska administracja, a po 1807 roku - rosyjska.
W latach 1818 - 1857 dwór administrowany był przez Ignacego Hilchena, a w latach 1857 - 1867 przez wdowę po nim Euzebię z Roszkowskich Hilchenową. W 1868 roku dwór wraz z częścią gruntów został zakupiony przez Jekatierinę z Manwiełowów Karagieorgi, zone carskiego generała Aleksandra Karagieorgi. Posiadłość ta na przełomie lat 70-tych i 80-tych XIX wieku weszła w posiadanie carskiego pułkownika, o tatarskich korzeniach, Adama Smulskiego, który wybudował nowy dwór istniejący po dzień dzisiejszy przy ul. Hołowieskiej - obecnie własność parafii rzymskokatolickiej Najświętszej Opatrzności Bożej.
Opr. (ms)