Czasy się zmieniają. Najstarszy, działający prawie sto lat, zakład fotograficzny w mieście - Foto Szałkowscy - zakończył prawdopodobnie działalność (w pomieszczeniu przy Mickiewicza od niedawna mieści się punkt Lotto). Atelier Szałkowskich istniało od 1925 roku, kiedy to Bolesław Szałkowski założył pierwszy zakład Foto Szałkowscy w Wilnie, następnie przeniósł go do Hajnówki, a potem do Bielska Podlaskiego na ulicę Mickiewicza. Warto więc - przy tej okazji - przypomnieć kilka faktów o początkach fotografii w naszym mieście.
Mieszkańcy Bielska Podlaskiego, w XIX wieku jeszcze tylko Bielska (w Guberni Grodzieńskiej), na pierwsze fotograficzne atelier musieli czekać aż do 1884 roku, czyli 45 lat od czasu prezentacji nowego urządzenia do utrwalania obrazu przez Louisa Daguerre'a na posiedzeniu Akademii Nauk w Paryżu.
W maju 1884 roku Szepszel Kapłański, białostocki mieszczanin i mieszkaniec Bielska wystosował do gubernatora grodzieńskiego prośbę o wydanie odpowiedniego pozwolenia. Kapłański argumentował, że wykonuje zawód fotografa i jest to jedyne jego źródło utrzymania.
27 czerwca tego roku otrzymał zgodę. Już w następnym roku (1885) pojawił się kolejny chętny do prowadzenia fotograficznego atelier - był nim Natan Mentel. Naczelnik miejscowej policji nie wyraził sprzeciwu i on również mógł otworzyć zakład fotograficzny.
Zakład ten wykupił w 1892 roku były pracownik Mentla, Izaak Tyniewicki - jednak i on musiał przejść ponownie biurokratyczną procedurę i uzyskać pozytywną opinię carskiej policji, popartą również tajnym wywiadem środowiskowym przeprowadzonym przez Grodzieński Gubernialny Zarząd Żandarmerii. Opinia wypadła pozytywnie i Tyniewicki mógł otworzyć atelier. Jednak już po roku Tyniewicki odstąpił atelier na własność Fiszelowi Golcmanowi, który prowadził już jedno atelier w Białymstoku na spółkę z niejakim Dombrowickim.
Golcman ponownie musiał ubiegać się o pozwolenie na prowadzenie atelier, prosząc o szybszą decyzję w związku z trudną sytuacją finansową. Zadeklarował też, że zamieszka w Bielsku, aby osobiście nadzorować zakład. On również takie pozwolenie uzyskał - 9 marca 1894 roku. Cztery lata później Golcman przekazał swój zakład pracownikowi - Dawidowi Botkowskiemu, który ponownie musiał uzyskać zgodę u władz gubernialnych. Opinię miał dobrą i 5 lutego 1899 roku otrzymał stosowne pozwolenie wydane przez naczelnika policji w Bielsku.
Botkowski zmarł nagle w 1900 roku, po ponad roku działalności. Zakład funkcjonował dalej i cieszył się dobrą opinią. Robieniem zdjęć zajmował się siostra Dawida - Rebeka, zaś oficjalną zgodę na prowadzenie zakładu uzyskała jego matka - Chana, której pozwolono na prowadzenie działalności 24 października 1901 roku.
Nie tylko osoby pochodzenia żydowskiego ubiegały się o pozwolenie prowadzenia zakładu fotograficznego w Bielsku. Starania o otwarcie własnego zakładu fotograficznego rozpoczęła również Maria Juraszajtis-Miłoszajtis, zamieszkała przy ul. Sofijskiej (dzisiaj 11 Listopada). Była ona żoną sierżanta 62. Suzdalskiego Pułku Piechoty, pochodzącego z Guberni Kowieńskiej, powiatu szawelskiego. Miała 26 lat i była wyznania rzymsko-katolickiego. Otrzymała ona pozwolenie na prowadzenie fotografii 23 grudnia 1894 roku.
Pozwolenie na prowadzenie zakładu fotograficznego otrzymał też wcześniej niejaki Goldsztejn Gejzel Pinchus - żołnierz rezerwy wojsk inżynieryjnych i mieszczanin z Siemiatycz. Stało się to 8 lutego 1894 roku.
Zdarzały się też decyzje odmowne. Taką odpowiedź otrzymał, z nieznanych nam przyczyn, mieszkaniec Warszawy Gancwol Leoncjusz, który o takie pozwolenie wystąpił w lipcu 1894 roku. Inną osobą, której odmówiono możliwości prowadzenia zakładu fotograficznego był szlachcic z Wołkowyska Kazimierz Michajłow Januszkiewicz. W 1895 roku odmówiono mu prawa prowadzenia zakładu fotograficznego w Bielsku ze względu na to że policja miała obawy, iż nie będzie w stanie nadzorować działania aż trzech zakładów fotograficznych w mieście.
Wiele się nie zmieniło - przez większość 2020 roku w Bielsku Podlaskim też istniały trzy zakłady fotograficzne. Teraz są dwa.
Opr. (ms) na podstawie: A. Dębowska, J. Sołub, K. Sołub, Bielsk Podlaski i jego mieszkańcy na przełomie XIX i XX wieku w kolekcji zdjęć Muzeum w Bielsku Podlaskim Oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku, Białystok 2015.