Zbliża się kolejna rocznica pacyfikacji prawosławnych wsi z powiatów bielskiego i hajnowskiego, których na przełomie stycznia i lutego 1946 roku dokonał oddział Romualda Rajsa ps. „Bury”.
W rocznicę tragicznych wydarzeń 31 stycznia w Bielsku Podlaskim odbywa się nabożeństwo za 30 furmanów zamordowanych w Puchałach Starych. Od kilku lat modlitwy w cerkwi pw. Opieki Matki Bożej i na cmentarzu nie są w intencji zmarłych, ale do świętych męczenników. Polska Cerkiew ofiary mordów dokonanych przez oddział Burego dołączyła do grona świętych męczenników chełmskich i podlaskich. W modlitwach tych od wielu lat biorą udział bliscy pomordowanych oraz nieliczni, którzy pamiętają te wydarzenia i tylko cudem uniknęli śmierci.
CZYTAJ TEŻ: Furmani zamordowani przez oddział „Burego” zostali wpisani do grona świętych męczenników
W tym roku także odbędzie się nabożeństwo.
Liturgia w cerkwi Opieki Matki Bożej (ul. W.S. Reymonta 6) rozpocznie się o godz. 9. Przewodniczyć jej będzie arcybiskup bielski Grzegorz. O godz. 11 wierni modlić się będą przy grobie męczenników na cmentarzu wojennym przy ul. Wojska Polskiego w Bielsku. Pół godziny później organizatorzy zapraszają do baru Anna (naprzeciw cmentarza), gdzie odbędzie się spotkanie okolicznościowe. Gościem specjalnym będzie Aneta Prymaka-Oniszk, autorka przygotowująca książkę na temat powojennych losów bieżeńców. Uroczystościom na cmentarzu towarzyszyć będzie wystawa „Nasza Pamięć” przygotowana przez Białoruskie Towarzystwo Historyczne oraz Fundację Kamunikat.org, a personalnie przez historyka Olega Łatyszonka i Jarosława Iwaniuka, białoruskiego dziennikarza i społecznika.
Decyzją Soboru Biskupów Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego z dnia 29 października 2019 roku imiona Furmanów zamordowanych 31 stycznia 1946 roku przez oddział Narodowego Zjednoczenia Wojskowego PAS pod dowództwem Romualda Rajsa „Burego" zostały dołączone do grona Męczenników Ziemi Chełmskiej i Podlaskiej. W 74. rocznicę tych tragicznych wydarzeń Komitet Organizacyjny bielskich obchodów zaprasza na wspólną modlitwę oraz wydarzenia towarzyszące - czytamy w zaproszeniu.
Tymczasem 26 stycznia we wsi Gregorowce w świetlicy wiejskiej odbędzie się pokaz filmu „Siaroża" przygotowanego przez Jerzego Kalinę we współpracy z Jarosławem Iwaniukiem. Głównym bohaterem filmu jest Sergiusz Niczyporuk, którego bliscy zginęli w pacyfikacji Zaleszan.
Przełom stycznia i lutego to kolejna, tym razem już 74 rocznica tragicznego w skutkach „rajdu” oddziału kpt. Romualda Rajsa „Bury" po podlaskich wsiach. Krwawych wydarzeń, w których bezpośrednio zostało zamordowanych 81 bezbronnych osób, 13 ciężko rannych, z których cześć zmarła w wyniku ran, a liczne zostały inwalidami do końca życia. Znaczny odsetek tych ofiar to dzieci.
Znaczenie symboliczne dla historii zyskały wydarzenia we wsiach bezpośrednio sąsiadujących z Gregorowcami - w Zaleszanach i Wólce Wyganowskiej. Dlatego tez w przededniu tej rocznicy postanowiliśmy zorganizować okolicznościowe spotkanie historyczne, pozbawione rewanżyzmu i demagogiczno-politycznych interpretacji, jakich wiele w ostatnim czasie. Przybliżyć zainteresowanym tło historyczne i chronologie wydarzeń z tego okresu. Spotkanie będące wyrazem pamięci i chrześcijańskiego wspomnienia o ofiarach tego tragicznego okresu.
Zapraszamy do świetlicy wiejskiej w Gregorowcach, gdzie zaprezentowana będzie wystawa plenerowa „Nasza pamięć" oraz odbędzie się pokaz filmu dokumentalnego Bielsat TV - „Siaroża".
Uzupełnieniem będzie spotkanie i rozmowa z bohaterem filmu Sergiuszem Niczyporukiem i reżyserem Jerzym Kalina oraz wykład historyczny profesora Olega Łatyszonka. Na zakończenie spotkania jest przewidziana nielimitowana czasowo dyskusja.
Spotkanie będzie zorganizowane staraniem Rady Sołeckiej i Koła Gospodyń Wiejskich wsi Gregorowce przy wsparciu Białoruskiego Towarzystwa Historycznego, Fundacji Kamunikat.org i administratora profilu Gregorowce na FB.
Serdecznie zapraszamy w niedzielę, 26 stycznia 2020 o godzinie 15.00 - informują organizatorzy.
Uroczystości upamiętniające ofiary pacyfikacji przeprowadzonych przez oddział Burego odbędą się także w Zaleszanach (29 stycznia), Szpakach (1 lutego) i Zaniach (2 lutego). Łącznie zginęło tam 79 osób, w tym kobiety i maleńkie dzieci.
Pacyfikację dokonaną przez oddział Romualda Rajsa ps. Bury prokurator Komisji ds. Ścigania Zbrodni Przeciw Narodowi Polskiemu określił, jako „noszącą znamiona ludobójstwa" i wymierzoną w obywateli polskich wyznania prawosławnego. Ocenę taką wydał po szczegółowym śledztwie. Jego ustalenia końcowe ciągle od 2005 roku opublikowane są na stronie internetowej IPN.
Od zakończenia śledztwa wydano mnóstwo publikacji dotyczących tych wydarzeń.W jednych pisano o zbrodniach żołnierzy „Burego", w innych ich wybielano. W kilku podważano nawet ustalenia śledztwa. Robili to nawet pracownicy IPN, ale prawnie ustalenia te są obowiązujące. Śledztwo zostało bowiem umorzone (m.in. z powodu wcześniejszej śmierci sprawców). Aby zmienić jego ustalenia, sąd musiałby je wznowić.
Prawnie obowiązujący jest też wyrok rehabilitujący Romualda Rajsa, który w 1949 roku został skazany na śmierć i stracony.
(bisu)