Księża zapukają do drzwi wiernych. Jak przygotować się na kolędę?
Kolęda. Co trzeba przygotować?
Na wizytę księdza wierni powinni przygotować stół nakryty białym obrusem, Pismo Święte, świece oraz wodę święconą i kropidło. Zwyczajem jest też wpisywanie się duszpasterzy do zeszytów od religii. Tradycyjnie przekazywane są również zwykle ofiary pieniężne m. in. na utrzymanie kościoła.
Tradycja zakorzeniona w czasach rzymskich
Zwyczaj odwiedzin duszpasterskich w okresie Bożego Narodzenia pojawił się w średniowieczu. Przyjmuje się, że zakorzenienie kolędowania w tradycji chrześcijańskiej następowało od XIII wieku.
Kościół zaadaptował jednak kolędę ze świeckich, ludowych zwyczajów. Sama nazwa odwiedzin kapłana pochodzi z języka łacińskiego (calendae) i oznacza pierwszy dzień miesiąca. W starożytnym Rzymie istniała tradycja odwiedzin w tzw. styczniowe kalendy, czyli początek nowego roku. Do Polski nazwa „kolęda” dotarła z Czech i oznaczała pierwotnie noworoczną pieśń, śpiewaną podczas odwiedzin wiejskich gospodarzy.
Jak pisze Agnieszka Dziarmaga w artykule „Duszpasterska wizyta, duszpasterska szansa” opublikowanym na portalu niedziela.pl, Kościół zaadaptował te ludowe zwyczaje, łącząc je z błogosławieństwem domów w uroczystość Trzech Króli. Ponieważ nie dało się jednak zrobić tego w ciągu jednego dnia, odwiedziny duszpasterskie rozłożono na dłuższy okres.
Proboszcz konfiskował książki
Co ciekawe w XV i XVI wieku w Polsce celem kolędy było także zwalczanie praktyk zabobonnych lub heretyckich. Kolędujący proboszcz oprócz nauczania wiernych pacierza i zachęcania do lektury religijnej, miał także obowiązek konfiskowania książek, których treść stałaby w sprzeczności z nauczaniem Kościoła. Odwiedziny były też przygotowaniem do spowiedzi i komunii wielkanocnej. Proboszcza do soboru trydenckiego często zastępował skryba - kierownik szkoły parafialnej, organista bądź zakrystianin.
Ofiara na kolędę. Kiedyś było to piętnowane
W XVIII i XIX wieku kapłani niektórych diecezji odwiedzali także innowierców. Piętnowano wówczas żądania daniny od wiernych. Datki miały być wyłącznie dobrowolne, wyjątkiem były Prusy, gdzie płacono stawkę kolędową (obowiązek dotyczył również protestantów) oraz Śląsk, gdzie danina była przeznaczana na niższą służbę kościelną rekrutowaną z miejscowej ludności.
Kolęda to obowiązek księży
Obowiązek kolędowania na księży Kościoła katolickiego nakłada Kodeks Prawa Kanonicznego, który mówi, że kapłani powinni poznawać swoich wiernych. Obecnie obowiązująca forma wizyty duszpasterskiej - poza drobnymi modyfikacjami - jest niezmienna od okresu międzywojennego.
Program wizyt duszpasterskich w parafiach dostępny jest na stronach internetowych parafii lub fanpejdżach na Facebooku.
(mik)